Psychobiotyki to szczepy probiotyczne, które dzięki oddziaływaniu na oś mózg - jelita mogą bardzo korzystnie wpływać na poprawę zdrowia psychicznego i fizycznego. Zostały one odkryte stosunkowo niedawno, bo w 2013 r. Wprowadził je psychiatra Ted Dinana i neurolog John F. Cryan. Psychobiotyki włączamy wspomagająco u osób borykających się z przewlekłym stresem, zaburzeniami depresyjnymi oraz w chorobach psychosomatycznych (np. zespole jelita nadwrażliwego).

Dlaczego „psycho”?

Oś jelito-mózg-mikrobiota składa się z dwustronnego systemu komunikacji, który umożliwia bakteriom jelitowym interakcję z mózgiem oraz odwrotnie- mózgu z jelitami.

Aktualnie wiemy, że komunikacja ta przebiega trzy-torowo, tj. neuronalnie, immunologicznie i hormonalnie. Oznacza to, że różne układy naszego organizmu współpracują i dzięki temu komunikacja mózg- jelita funkcjonuje prawidłowo. Niezwykle istotną rolę na drodze tej komunikacji odgrywa nasza mikroflora, która jest swego rodzaju „przewodnikiem” w tej komunikacji.

Tkanka odpornościowa (GALT) znajdująca się w jelitach oraz enteryczny układ nerwowy (ogromna ilość neuronów w naszych jelitach) łączą swoje funkcjonowanie z mikrobiotą jelitową i wpływają na odpowiednie przekaźnictwo na osi mózg- jelita [1].

W związku z tym naukowcy zaczęli zastanawiać się, czy wprowadzanie wyizolowanych szczepów bakterii może poprawiać naszą kondycje psychiczną. Dzięki temu wprowadzono do leczenia psychibiotyki, zdefiniowane w 2013 roku przez dwóch lekarzy- Cryana i Dinana [2].

Badania nad psychobiotykami udowodniły, iż mogą one redukować lęk, obniżać stężenie kortyzolu (hormonu stresu), wpływać na poprawę funkcjonowania poznawczego (pamięć, koncentracja). Również badania dotyczące depresji, wykazują, iż zaburzenia w mikroflorze związane są z rozwojem tych zaburzeń [3]. Badana osoby z depresją miały inny skład mikroflory niż osoby zdrowe. 

Do najlepiej przebadanych szczepów psychobiotyków zaliczymy obecnie Lactobacillus helveticus Rosell-52 oraz Bifidobacterium longum Rosell-175. Do sprawdzenia ich skuteczności przebadano osoby zdrowe oraz z zaburzeniami depresyjnymi, które poddane były stresowi przewlekłemu. Efekty wprowadzenia psychobiotyków przynosiły korzyści w poprawie zdrowia i samopoczucia, co wskazuję, iż są one cennym uzupełnieniem procesu leczenia.

Przeprowadzono badanie u osób zdrowych (bez objawów zaburzeń nastroju), ale doświadczających stresu przewlekłego, którym przez 3 tygodnie podawano psychobiotyki.  Okazało się, że zmniejszyło się nasilenie dolegliwości jelitowyo-żołądkowych, których doświadczali badani. Zauważono również poprawę snu oraz redukcję bóli brzucha oraz wzdęć [5].

Inne badania wykazały, że u osób ze zdiagnozowana depresją (bez leczenia farmakologicznego), po 4 tygodniowej suplementacji psychobiotykami, nastąpiło zmniejszenie nasilenia objawów choroby [6].

Rola osi mózgowo- jelitowej jest ostatnimi laty bardzo podkreślana w kontekście rozwoju zespołu jelita nadwrażliwego, co jest ujęte w oficjalnych kryteriach diagnostycznych.  (Kryteria Rzymskie IV, 2016) [7]

Warto zauważyć, że Departament ds. Produktów Leczniczych Pochodzenia Naturalnego i Bez Recepty z Kanady wydał rekomendacje dotyczące wprowadzania posychobiotyków  (szczepów Lactobacillus helveticus Rosell-52 oraz Bifidobacterium longum Rosell- 175) we  wspomaganiu równowagi emocjonalnej, łagodzeniu objawów żołądkowo- jelitowych wywołanych stresem, oraz w łagodzeniu ogólnych objawów lęku,  

Główne korzyści stosowania psychobiotyków to między innymi:

• Wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej oraz łagodzenie stanów zapalnych
• Regulacja osi podwzgórze- przysadka- nadnercza (często zaburzona przy przewlekłym stresie, zaburzeniach hormonalnych)
• Korzystny wpływ na produkcje neuroprzekaźników (około 90% serotoniny- hormonu szczęścia, powstaje w jelitach) [2,4].

Ważne jest, aby działać dwutorowo. Poza stosowaną farmakoterapią kluczowy jest także styl życia. Pamiętajmy jednak, że psychobiotyki nie zastępują nam tradycyjnego leczenia, są uzupełnieniem całego procesu terapeutycznego.  

Bibliografia:

1. Clapp M, Aurora N, Herrera L et al. Gut microbiota’s effect on mental health: The gut-brain axis. Clin Pract. 2017;7(4):987. Published 2017 Sep 15. 
2. Dinan TG, Stanton C, Cryan JF. Psychobiotics: a novel class of psychotropic. Biol Psychiatry. 2013 Nov 15;
3. Gałecki Piotr, Teoria zapalna depresji- podstawowe fakty, Psychiatry 2012;
4. Casertano M, Fogliano V, Ercolini D. Psychobiotics, gut microbiota and fermented foods can help preserving mental health. Food Res Int. 2022
5. Diol L. et al. Probiotic food supplement reduces stress-induced gastrointestinal symptoms in volunteers: a doubleblind, placebo-controlled, randomized trial, „Nutrition Research”, 28, no. 1 (January 2008), s. 1-5.
6. Wallace CJK et al. The Effects of Probiotics on Symptoms of Depression: Protocol for a Double-Blind Randomized Placebo- Controlled Trial. 2020;
7. Adrych K. Zespół jelita nadwrażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Forum Medycyny Rodzinnej 2018;

Treści umieszczone w ramach Portalu mają na celu poszerzenie wiedzy użytkowników. Portal ma charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny i treści w nim umieszczane nie stanowią porady lekarskiej. Przed skorzystaniem z jakichkolwiek informacji umieszczonych w Portalu koniecznie skontaktuj się ze swoim lekarzem.