Rola estrogenów w organizmie

Estrogeny to hormony, które pełnią kluczową rolę w organizmie kobiet i mężczyzn. Często kojarzone są głównie z żeńskim układem hormonalnym z uwagi na to, że u kobiet ich poziom jest znacznie wyższy. Poniżej omówimy, jakie jest ich znaczenie dla zdrowia i jakie pełnią funkcje.

1. Estrogen – co to jest?

Estrogen, to rozpuszczalny w lipidach hormon steroidowy wytwarzany głównie przez jajniki, jądra i korę nadnerczy. Pełni różne kluczowe funkcje fizjologiczne. Do tej pory u ludzi zidentyfikowano cztery estrogeny:

• Estron (E1) – dominujący hormon estrogenowy po menopauzie.

• Estradiol (E2) – najważniejszy i najbardziej aktywny hormon u kobiet w wieku rozrodczym.

• Estriol (E3) i Estetrol (E4) – wytwarzane odpowiednio przez łożysko i wątrobę płodu, szczególnie w czasie ciąży.

2. Funkcje estrogenów w organizmie

a) Rozwój i regulacja układu rozrodczego: Regulują wzrost macicy, jajników, a także rozwój piersi. W cyklu menstruacyjnym odpowiadają za przygotowanie błony śluzowej macicy do implantacji zapłodnionej komórki jajowej.

b) Wpływ na układ kostny: Mają silny wpływ na utrzymanie zdrowia kości, stymulując produkcję osteoblastów i hamując aktywność osteoklastów. Dlatego u kobiet po menopauzie, kiedy poziom estrogenów spada, ryzyko osteoporozy znacznie wzrasta.

c) Regulacja metabolizmu: Wpływają na metabolizm, wspierając utrzymanie prawidłowej masy ciała i poziom cholesterolu. Wspomagają magazynowanie tłuszczu w obszarach typowo kobiecych, takich jak biodra i uda, co ma znaczenie dla funkcji rozrodczych.

d) Wpływ na układ sercowo-naczyniowy: Działają ochronnie na układ sercowo-naczyniowy, pomagając w utrzymaniu elastyczności naczyń krwionośnych oraz regulując poziom cholesterolu.

e) Wpływ na nastrój i funkcje poznawcze: Wpływają na neuroprzekaźniki, takie jak serotonina, dopamina i norepinefryna, które regulują nastrój i emocje. Niski poziom estrogenów może przyczyniać się do problemów z koncentracją, zaburzeń nastroju, a nawet depresji.

3. Estrogeny u mężczyzn – mniej znana rola

Choć estrogeny są kojarzone głównie z kobietami, mają również znaczenie u mężczyzn. Wpływają na zdrowie kości, regulują libido, uczestniczą w produkcji nasienia i mają wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Nadmiar estrogenów u mężczyzn może jednak prowadzić do problemów, takich jak ginekomastia czy zaburzenia erekcji.

4. Zaburzenia związane z poziomem estrogenów

a) Niedobór estrogenów

• Kobiety: Najczęściej obserwowany w okresie menopauzy, kiedy poziom hormonów gwałtownie spada, prowadząc do objawów, takich jak uderzenia gorąca, suchość pochwy, zmiany nastroju czy osteoporoza.

• Mężczyźni: Niedobór estrogenów może prowadzić do problemów z libido, osłabienia kości i zwiększonego ryzyka chorób serca.

b) Nadmiar estrogenów

• Kobiety: Może powodować zaburzenia cyklu menstruacyjnego, zwiększone ryzyko nowotworów hormonozależnych (np. raka piersi) oraz zatrzymywanie wody w organizmie.

• Mężczyźni: Nadmiar estrogenów może prowadzić do ginekomastii, spadku libido, zaburzeń erekcji oraz problemów z płodnością.

5. Jak utrzymać prawidłowy poziom estrogenów?

• Zdrowa dieta: Wprowadzenie do diety warzyw krzyżowych (np. brokuły, kalafior), pełnoziarnistych produktów oraz tłustych ryb.

• Aktywność fizyczna: Regularne ćwiczenia wspierają metabolizm i pomagają w regulacji poziomu hormonów.

• Unikanie stresu: Wysoki poziom stresu wpływa negatywnie na równowagę hormonalną, dlatego warto stosować techniki relaksacyjne, takie jak joga.

• Unikanie substancji zaburzających gospodarkę hormonalną: Niektóre chemikalia obecne w kosmetykach, plastikach czy środkach czystości mogą naśladować działanie estrogenów i zaburzać ich poziom w organizmie.

Podsumowując, estrogeny odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia. Zarówno nadmiar, jak i niedobór tych hormonów może prowadzić do problemów zdrowotnych. Dlatego warto dbać o równowagę hormonalną poprzez zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną i unikanie stresu.

Źródła bibliograficzne:

1. Chen P., Li B., Ou-Yang L.: Role of estrogen receptors in health and disease. Front Endocrinol (Lausanne). 2022 Aug 18;13:839005.

2. Deroo B.J., Korach K.S.: Estrogen receptors and human disease. J Clin Invest. 2006 Mar;116(3):561-70.

3. Kumar R.S., Goyal N.: Estrogeny jako regulator komórek macierzystych układu krwiotwórczego, komórek odpornościowych i biologii kości . Life Sci (2021) 269 :119091.

4. Schulster M., Bernie A.M., Ramasamy R.: The role of estradiol in male reproductive function. Asian J Androl. 2016 May-Jun;18(3):435-40.

5. Schulster M., Bernie A.M., Ramasamy R.: The role of estradiol in male reproductive function. Asian J Androl. 2016 May-Jun;18(3):435-40.

6. Xiang X., Palasuberniam P., Pare, R.: The Role of Estrogen across Multiple Disease Mechanisms. Curr. Issues Mol. Biol. 2024, 46, 8170–8196.