Insulinooporność (IR) to stan, w którym komórki organizmu wykazują zmniejszoną wrażliwość na insulinę, co prowadzi do kompensacyjnego wzrostu jej wydzielania przez trzustkę. Nadmiar insuliny sprzyja odkładaniu tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicy brzusznej, co utrudnia redukcję masy ciała. Długotrwała insulinooporność może prowadzić do rozwoju zespołu metabolicznego, zwiększając ryzyko cukrzycy typu 2 i miażdżycy.

Przyczyny insulinooporności

Do głównych czynników przyczyniających się do rozwoju IR należą:​

l  Otyłość: Nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza trzewnej, jest silnie powiązany z insulinoopornością.

l  Brak aktywności fizycznej: Niska aktywność sprzyja zmniejszeniu wrażliwości komórek na insulinę.

l  Dieta bogata w produkty o wysokim indeksie glikemicznym: Spożywanie takich produktów prowadzi do gwałtownych wzrostów poziomu glukozy we krwi, co obciąża mechanizmy regulujące insulinę.​

Wpływ insulinooporności na utratę wagi

Insulinooporność komplikuje proces odchudzania, ponieważ:​

l  Zwiększa magazynowanie tłuszczu: Wysoki poziom insuliny sprzyja odkładaniu tłuszczu w tkance tłuszczowej.​

l  Utrudnia lipolizę: Insulina hamuje proces rozkładu tłuszczu, co utrudnia jego spalanie.​

Strategie walki z insulinoopornością

A) Zmiana stylu życia

l  Dieta: Zbilansowana dieta jest nieocenionym wsparciem w walce z insulinoopornością.  Zaleca się spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym, bogatych w błonnik, takich jak warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe i rośliny strączkowe. Unikanie cukrów prostych i przetworzonych produktów jest kluczowe. Zalecenia:

ü  Niski indeks glikemiczny (IG ≤ 50) – wybieraj warzywa, strączki, orzechy i pełnoziarniste zboża.

ü  Białko i zdrowe tłuszcze – zwiększ podaż ryb, jaj, awokado i oliwy z oliwek, które stabilizują glikemię.

ü  Unikaj cukrów prostych i ultraprzetworzonej żywności – słodycze, białe pieczywo i słodkie napoje gwałtownie podnoszą insulinę.

ü  Regularne posiłki co 3-4 godziny – zapobiega hipoglikemii i napadom głodu.

l  Aktywność fizyczna: Regularne ćwiczenia poprawiają wrażliwość na insulinę i wspomagają redukcję masy ciała. Polecane treningi:

ü  Trening oporowy – buduje mięśnie, które są głównym konsumentem glukozy.

ü  Ćwiczenia aerobowe (spacery, pływanie) – poprawiają metabolizm glukozy.

ü  Codzienna ruchliwość – już 10 000 kroków dziennie zmniejsza insulinooporność.

l  Sen i redukcja stresu: Niedobór snu zwiększa poziom kortyzolu, który nasila IO. Techniki relaksacyjne (medytacja, joga) obniżają stres i poprawiają metabolizm.

l  Suplementacja i leczenie

ü  Berberyna – naturalny związek poprawiający wrażliwość insulinową.

ü  Chrom i magnez – regulują poziom glukozy we krwi.

B) Interwencje farmakologiczne

l  Metformina: Jest lekiem pierwszego rzutu w leczeniu cukrzycy typu 2, ale wykazuje również skuteczność w redukcji masy ciała u osób z insulinoopornością. Metformina działa poprzez zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę oraz zmniejszenie produkcji glukozy w wątrobie.

l  Liraglutyd: Agonista receptora GLP-1, który stymuluje wydzielanie insuliny i hamuje apetyt. Badania wykazały, że terapia liraglutydem prowadzi do istotnej redukcji masy ciała oraz poprawy wskaźnika HOMA u osób z nadwagą i otyłością.

Podsumowanie

Insulinooporność stanowi istotną przeszkodę w procesie odchudzania. Skuteczna walka z tym zaburzeniem wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego zmiany w diecie, regularną aktywność fizyczną oraz, w niektórych przypadkach, wsparcie farmakologiczne. Kluczowe jest indywidualne dostosowanie strategii terapeutycznej do potrzeb pacjenta oraz monitorowanie postępów w celu osiągnięcia trwałej poprawy zdrowia metabolicznego.​

Źródła:

1.       Blaha M.J., Gebretsadik .T, Shintani A., Elasy T.A.: Waist circumference, not the metabolic syndrome, predicts glucose deterioration in type 2 diabetes. Obesity (Silver Spring). 2008;16(4):869-74.

2.       Fernandes B.S., Salagre E., Enduru N. i wsp.: Insulin resistance in depression: A large meta-analysis of metabolic parameters and variation. Neurosci Biobehav Rev. 2022;139:104758.

3.       García-Hermoso A., López-Gil J..F, Izquierdo M., Ramírez-Vélez R, Ezzatvar Y.: Exercise and Insulin Resistance Markers in Children and Adolescents With Excess Weight: A Systematic Review and Network Meta-Analysis. JAMA Pediatr. 2023;177(12):1276-1284.

4.       Ruan H., Lodish H.F.: Regulation of insulin sensitivity by adipose tissue-derived hormones and inflammatory cytokines. Curr Opin Lipidol. 2004;15(3):297-302.

5.       Szydlarska D., Jakubowska A., Owoc J., Wierzba W.: Evaluation of the effect of liraglutide therapy on body weight and insulin resistance. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu. 2023;29(4):290-292.