Estrogeny i dieta czy istnieje jakaś zależność?
Estrogeny to grupa hormonów płciowych wpływających na funkcje seksualne, na regulacje cyklu miesiączkowego oraz kształtowanie narządów rozrodczych kobiety. Mają one również wiele istotnych funkcji, takich jak regulacje układu kostnego czy odpornościowego. Najbardziej znacząca dla dobrego samopoczucia jest równowaga między estrogenami a progesteronem, która wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Jak możemy dbać o tą równowagę? Czy dieta może mieć na nią jakiś wpływ?
Jak ze wszystkim w przyrodzie, w naszym organizmie ważny jest balans. I mimo tego, że estrogen jest bardzo ważnym hormonem, jego zbyt wysokie stężenia mogą powodować ryzyko wielu groźnych chorób (np. raka jajnika, piersi czy endometriozy) [1].
Styl życia, aktywność fizyczna i dieta mogą wpływać na poziom estrogenu w organizmie. Badania pokazują, iż duże spożycie przetworzonej żywności, słodyczy czy przetworzonych zbóż są powiązane ze zbyt wysokim poziomem estrogenów. W konsekwencji może to być powiązane z nadwaga i otyłością, a to z kolei sprzyja produkcji estrogenu i tworzy się jego nadmiar w porównaniu do progesteronu [2].
Estrogeny produkowane są w jajnikach, nadnerczach i tkance tłuszczowej. Dlatego też, przy zwiększonej ilości tanki tłuszczowej dochodzi do nadmiernej aktywności enzymu aromatazy, która indukuje zwiększona ilość estrogenów. Coraz więcej badaczy zwraca uwagę na powiązanie nadwagi, otyłości i zaburzeń hormonalnych ze stanem mikrobioty. Okazuje się, że u osób z nadmirną masą ciała, poza rozregulowana gospodarka hormonalną, obserwuje się zaburzenia mikroflory jelitowej. Zaburzone są proporcje Bacteroidetes do Frimicutes. Zauważono zwiększoną ilość bakterii, które pobierają kalorie z diety [3,4].
Ważnym zjawiskiem, które zaobserwowano, jest to, że ze względu na zaburzona mikroflorę jelit, zwiększa się gęstość naczyń włosowatych. To z kolei powoduje szybsze wchłanianie cukrów prostych i nasila stany zapalne w organizmie. Oczywiście przewaga estrogenowa może być powiązana z nieodpowiednio dobranymi dawkami terapii zastępczej, dlatego tak ważne, aby odpowiednio dopasować optymalne dawki leków pod okiem specjalisty.
Nie możemy pominąć roli przewlekłego stresu w zaburzeniach równowagi hormonalnej. Powoduje on nadmierną produkcję kortyzolu kosztem produkcji progesteronu. Mają one ten sam prekursor, więc „konkurują” o niego.
Endometrioza to przewlekła choroba, która również jest związana z przewaga estrogenu. Objawia się ona rozrostem endometrium poza macicą i powoduje szereg dolegliwości [5]. Istnieją badania, które wskazują, iż dbałość o funkcjonowanie przewodu pokarmowego i mikroflorę jest ważnym czynnikiem terapeutycznym, który może spowalniać rozwój choroby.
Co możemy zrobić, aby dbać o balans między hormonami?
Warto zadbać o dietę bogata w produkty roślinne i błonnik, a ograniczyć spożycie cukrowe prostych, przetworzonych produktów zbożowych czy nadmierne ilości czerwonego mięsa i jego produktów. Jedno z dużych badan przeglądowych wskazało, iż model diety zachodniej był powiązany z około 14-15% wzrostem ryzyka raka piersi, a model diety obfitującej w warzywa i owoce zmniejszał te ryzyko o prawie 20% [6]
Odpowiadania ilość błonnika jest kluczowa dla prawidłowego pasażu jelit, który wspiera wydalanie nadmiaru estrogenów wraz z kałem.
Natomiast, aby błonnik działał, jak należy, musimy wypijać odpowiednia ilość płynów (minimum 30ml wody na kilogram masy ciała).
Dla prawidłowej gospodarki hormonalnej kluczowa jest prawidłowa podaż witamin z grupy B oraz magnezu.
Warto rozważyć suplementację magnezu, gdyż powszechnie spożywamy go za mało z dietą, a jest on kluczowy dla prawidłowego metabolizmu estrogenu w wątrobie, na wydzielenie dopaminy czy kortyzolu a także przyswajanie witaminy D [7].
Zadbaj o regularną aktywność fizyczną, która pomoże w redukcji nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej, ale również w redukcji codziennego napięcia wywołanego nadmiernym stresem.
Postaraj się zadbać o dobrą jakość i ilość snu. Jeśli masz trudności z zaśnięciem, wypróbuj technik relaksacyjnych, medytacji i zadbaj o higienę snu
Źródła:
[1] Kwa M, Plottel CS, Blaser MJ, Adams S. The Intestinal Microbiome and Estrogen Receptor-Positive Female Breast Cancer. J Natl Cancer Inst. 2016;108(8):djw029. Published 2016 Apr 22
[2] Sánchez-Zamorano LM, Flores-Luna L, Angeles-Llerenas A, Ortega-Olvera C, Lazcano-Ponce E, Romieu I, Mainero-Ratchelous F, Torres-Mejía G. The Western dietary pattern is associated with increased serum concentrations of free estradiol in postmenopausal women: implications for breast cancer prevention. Nutr Res. 2016 Aug;36(8):845-54.
[3] Mair KM, Gaw R, MacLean MR. Obesity, estrogens and adipose tissue dysfunction – implications for pulmonary arterial hypertension. Pulm Circ. 2020;10(3):2045894020952019. Published 2020 Sep 18. doi:10.1177/2045894020952023
[4] Pokrzywnicka P, Gumprecht J. Intestinal microbiota and its relationship with diabetes and obesity. Clin Diabetol 2016; 5, 5: 164–172.
[5] Laschke MW, Menger MD. The gut microbiota: a puppet master in the pathogenesis of endometriosis? Am J Obstet Gynecol. 2016 Jul;215(1):68.e1-4. doi: 10.1016/j.ajog.2016.02.036. Epub 2016 Feb 18.
[6] Xiao Y, Xia J, Li L, et al. Associations between dietary patterns and the risk of breast cancer: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Breast Cancer Res. 2019;21(1):16. Published 2019 Jan 29.
[7] Bastos P, Araújo JR, Azevedo I, Martins MJ, Ribeiro L. Effect of a natural mineral-rich water on catechol-O-methyltransferase function. Magnes Res. 2014 Jul-Sep;27(3):131-41.
Treści umieszczone w ramach Portalu mają na celu poszerzenie wiedzy użytkowników. Portal ma charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny i treści w nim umieszczane nie stanowią porady lekarskiej. Przed skorzystaniem z jakichkolwiek informacji umieszczonych w Portalu koniecznie skontaktuj się ze swoim lekarzem.